Prosta mowa końca XVIII wieku Język "Nauk Parafialnych" (Poczajów 1794)

Autorka omawia język druku poczajowskiego z 1794 roku, który reprezentuje schyłkowy okres tzw. prostej mowy, czyli zachodnioruskiego (białorusko-ukraińskiego) języka literackiego, który apogeum swojego rozkwitu osiągnął w wieku XVII, natomiast w następnym stuleciu zakres jego użycia został ograniczony praktycznie do piśmiennictwa powstającego w klasztorach greckokatolickich.

Na książkę składają się cztery rozdziały poświęcone kolejno: grafice, fonetyce, morfologii i leksyce. Rozdziały poprzedza obszerny Wstęp, w którym poruszono szereg ważnych zagadnień związanych z sytuacją kulturalną i językową ziem białorusko-ukraińskich w XVIII w., wzajemnymi kontaktami białorusko-ukraińskimi oraz kontaktami z polszczyzną, kryteriami językowymi pozwalającymi na rozgraniczenie zabytków białoruskich i ukraińskich, historią drukarni w Poczajowie i jej działalnością wydawniczą, wreszcie charakterystyką badanego zabytku jako gatunku literackiego, jego potencjalnego pierwowzoru (-ów).

Zakończenie przynosi umiejętne i szczegółowe podsumowanie analizy języka zabytku przeprowadzonej w czterech wcześniejszych rozdziałach. Ostatecznym i najważniejszym wynikiem badawczym jest stwierdzenie, że "Nauki Parafialne" napisane są językiem o wyraźnych cechach ukraińskich, a zatem należy je uznać za tekst należący w pierwszym rzędzie do piśmiennictwa ukraińskiego XVIII w.